شیر دهی

ویکی-سلامتی > جایی که پزشک نیست > نوزادان و شیردهی > شیر دهی

 

• نوزادان و شیردهی
• بلافاصله پس از تولد
• در ساعات اول پس از تولد
• در دو ماه اول زندگی نوزاد به دفعات به دیدارش بروید و او را معاینه کنید.
• مشکلات سلامتی نوزادان
• شیر دهی
• داروها

مادران جدید ممکن است برای شیر دادن به نوزاد به کمک نیاز داشته باشند. کمک کنید مادر آرامش و تمرکز داشته باشد. پشت او پتو و بالش بگذارید تا صاف نشسته و راحت باشد. از خانواده و ملاقات کنندگان بخواهید اجازه دهند مادر و کودک با هم خلوت کنند. مادر را تشویق کنید. شیردهی با گذشت زمان و تمرین آسانتر می شود.

شیر مادر از هر شیر خشک یا غذای کمکی برای نوزاد بهتر است.

با شیردهی صحیح از دردناک شدن و ترک خوردن سر پستان ها (زخم یا شقاق پستان) جلوگیری کند. بدن شیرخوار را به طور کامل به سمت مادر برگردانید تا صاف و روبروی بدن مادر باشد و گردن او خم نشده باشد. صبر کنید تا دهانش را کاملاً باز کند. سپس او را به پستان نزدیک کنید. سر پستان و بیشتر ناحیه تیره رنگ سر پستان (هاله پستان) باید به طور کامل در دهان نوزاد قرار بگیرد.

سینه کاملا در دهان کودک قرار دارد لب پایینی به سمت بیرون برگشته است دهان کاملا باز است کودک به بدن مادر چسبیده است
روش صحیح.	روش غلط. روش غلط شیردهی میتواند منجر به دردناک شدن و ترک خوردن نوک پستان (زخم یا شقاق پستان) شود.

اول شیر حکم طلا دارد

اولین شیر، آغوز (شیر ماک، پله) نام دارد و در مقادیر اندک ترشح می شود اما این میزان برای نوزادی که تازه متولد شده باشد کافی است. (معده کودک هر بار تنها چند قاشق چای خوری گنجایش دارد). آغوز چسبناک و زرد رنگ است ولی با این که شکل متفاوتی دارد، بهترین غذا برای نوزاد است. این شیر حاوی آنتی بادی است. آنتی بادی ها موادی هستند که توسط بدن مادر ساخته شده اند و از نوزاد در برابر عفونت محافظت می کنند. شیر آغوز را دور نریزید. این شیر برای کودک از هر دارو و درمانی ارزشمند تر است. شیردهی در دو روز اول پس از زایمان اهمیت دارد چرا که باعث تولید و ترشح شیر اصلی مادر می شود. بدن مادر حدود سه روز پس از زایمان شروع به تولید شیر اصلی می کند. هر چه نوزاد بیشتر شیر بخورد، بدن مادر شیر بیشتری تولید می کند.

آیا نوزاد شیر کافی دارد؟

اجازه ندهید کسی به شما بگوید که شیرتان کم است. این مسئله بخصوص در چند روز اول پس از زایمان که بدن تازه شروع به تولید شیر کرده اهمیت دارد.

بدلیل فشارهای دیگران یا عدم اعتماد به نفس، مادران (یا مادر بزرگ ها، خاله ها، یا پرستارانی که سعی در کمک دارند) به نوزاد شیر خشک، غذاهای تکمیلی یا حریره، فرنی یا غذاهای دیگری می دهند. این کار پول دور ریختن است و می تواند باعث اسهال شیرخوار شود. اسهال باعث می شود شیرخوار وزن کم کرده و ضعیف شود. بعلاوه استفاده از این غذاهای کمکی باعث می شود مادر شیر کمتری تولید کند و درنتیجه بیشتر قانع می شود که نمی تواند با شیر خودش به اندازه کافی کودک را تغذیه کند. اگر شما مددکار هستید، می توانید به مادران نشان دهید که به توانایی آن ها در شیر دادن اطمینان دارید و جلوی این دور باطل را بگیرید. کمک کنید شیرخوار در وضعیت صحیح قرار بگیرد ولی به مادر نیز زمان دهید تا خودش یاد بگیرد چگونه به نوزاد شیر بدهد. با آرامش صحبت کنید. صبور باشید.

برای تولید شیر کافی

• به دفعات به نوزاد شیر بدهید. هر چه بیشتر به نوزاد شیر بدهید شیر بیشتری تولید خواهید کرد.
• مایعات کافی بنوشید و بیشتر غذا بخورید. با تغذیه خودتان به نوزادتان غذا بدهید.
• زیاد استراحت کنید. زمانی که پدر و سایر اعضای خانواده در کارهای منزل کمک می کنند، مادر می تواند بیشتر و بهتر به شیرخوار رسیدگی کند.

هر چه بیشتر شیر بدهید بیشتر شیر تولید می کنید.

اغلب نوزادان در هفته اول تولد اندکی وزن از دست می دهند و این مسئله طبیعی است. پس از این دوره، کم شدن وزن به این معناست که شیرخوار غذای کافی دریافت نمی کند. به همین منوال، نوزادان در روز اول تولد زیاد ادرار نمی کنند ولی پس از آن باید هر چند ساعت یکبار ادرار کنند. اگر نوزادی پس از گذشت دو روز از تولد کم ادرار می کند، شیر کافی دریافت نمی کند. اما اگر نوزاد به دفعات شیر می خورد ولی رشد نمی کند چه؟ در این موارد نادر، شاید لازم باشد شیر کودک را با شیر دیگری جایگزین کنید. به کودک آب برنج یا شکر ندهید. به نوزاد شیر خشک ندهید مگر اینکه مطمئن هستید استطاعت مالی آن را دارید که محلول شیر خشک را مطابق دستور تهیه کنید. (اضافه کردن آب زیادی به شیر خشک باعث اسهال و بیماری می شود). از شیشه شیر استفاده نکنید. تمیز کردن شیشه های شیر مشکل است و می تواند میکروب هایی را بپراکند که موجب اسهال می شود.

اگر مادر فوت کند یا از کودک خود جدا شود و یا در موارد نادری که مادر واقعاً نمی تواند شیر کافی تولید کند باید شیر دیگری به نوزاد داد. می توانید از مادر دیگری بخواهید به نوزاد شما شیر دهد. او باید آزمایش HIV (ایدز) بدهد تا مطمئن شوید سالم است. ویروس ایدز از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می شود. راه حل دیگر آن است که از معجونی از شیر حیوان استفاده کنید.

مخلوط:

	دو قسمت شیر بز یا شیر گاو
	یک قسمت آب
	یک قاشق پر شکر

یا یک قسمت شیر گوسفند یک قسمت آب یک قاشق پر شکر

یا دو قسمت کنسانتره شیر قوطی(بدون شکر) سه قسمت آب یک قاشق پر شکر

معجون را اندکی بجوشانید تا میکروب ها کشته شوند. اجازه دهید خنک شود و با یک قاشق یا پیاله تمیز به نوزاد بخورانید.

دوشیدن شیر با دست

اگر باید سرکار بروید یا به دلیل دیگری باید نوزاد را تنها بگذارید، می توانید شیر خود را بدوشید و در غیاب شما کس دیگری شیر شما را به نوزاد بدهد.

1. یک ظرف یا شیشه در دار و دستان خود را بشویید. در صورت امکان ظرف یا شیشه در دار را بجوشانید.
2. انگشتان و شست دست خود را در کناره قسمت تیره رنگ پستان (هاله پستان) قرار داده و به سمت بدن خود فشار دهید. سپس در حالی که انگشتان خود را به سمت نوک پستان می آورید سر انگشتان را به هم نزدیک کنید. در حالی که شیر می دوشید آرامش داشته و به نوزاد فکر کنید. این کار می تواند باعث شود شیر بیرون بیاید.
   
   اگر هوا گرم نباشد شیر مادر در بیرون بخچال تا هشت ساعت ماندگاری دارد. ماندگاری شیر مادر در صورتی که آن را خنک نگه دارید بیشتر می شود.

برفک

دستمال پاکیزه کوچکی را به دور انگشت خود بسته و با آن دارو را درون دهان کود ک بمالید .

زخم های سفید رنگ روی زبان و داخل دهان نوزاد و بدخلقی در زمان شیر خوردن می توانند علایم نوعی عفونت قارچی در دهان نوزاد به نام برفک باشد. این عفونت می تواند به نوک پستان مادر منقل شده و باعث خارش، درد و قرمزی و التهاب آن شود.

نوک پستان را با اندکی سرکه بشویید و سپس آبکشی کنید. اگر سرکه در دسترس ندارید، نوک پستان ها را پس از هر بار شیردهی به آرامی بشویید و خشک کنید. اگر این کار به درمان برفک کمک نکرد نوک پستان را با مقداری متیل بنفش (بنفش کریستال ، ویوله دو ژانسین، کریستال ویوله)بمالید. این کار را روزی دو بار به مدت 3 روز تکرار کنید. درون دهان نوزاد را نیز روزی یک بار با همین ماده آغشته کنید. (این دارو دهان و پوست را بنفش رنگ می کند ولی خطری ندارد).

اگر متیل بنفش مؤثر نبود، از نیستاتین استفاده کنید.

اگر برفک نوزاد به طور مداوم ادامه پیدا کرد، ممکن است نوزاد مشکل دیگری داشته باشد که توانایی او برای مبارزه با عفونت را کم کرده است. برای مثال نوزاد آلوده به ایدز (اچ آی وی) ممکن است به دفعات مبتلا به برفک شود. نگاه کنید به اچ آی وی و ایدز (در حال تکمیل).

درد و التهاب پستان، بسته شدن مجرای شیری یا عفونت پستان

گاهی شیر در یک قسمت از مجرای پستان جمع شده و آن را مسدود می کند. در نتیجه پستان ملتهب، قرمز و دردناک می شود. ممکن است پستان به سرعت دچار عفونت شود.

علایم

• درد و قرمزی ناحیه ای از پستان
• درد در زمان شیر دهی

اگر مادر تب کند، مجرای شیری مسدود شده عفونت کرده است.

راه های درمان

• استراحت کرده و مایعات بنوشید.
• حداقل هر دو ساعت یکبار به نوزاد شیر دهید. شیر دادن به نوزاد با پستان عفونی برای نوزاد خطری ندارد و بهترین راه برای تخلیه عفونت از پستان است.

: با ماساژ دادن به سمت نوک پستان سعی کنید شیر مانده در مجرای شیری را به سمت بیرون هدایت کنید

• مطمئن باشید بدن شما هنگام شیر دادن وضعیت درستی دارد. بدن نوزاد باید کاملاً به سمت بدن مادر باشد. دهان نوزاد باید کاملاً باز باشد و نوک پستان باید کاملاً در دهان نوزاد قرار گیرد.
• اول شیر سینۀ عفونی را به نوزاد بدهید و اجازه دهید شیر آن کاملاً تخلیه شود.
• قرار دادن پارچه های مرطوب و گرم یا حمام با آب گرم می تواند به بهبود عفونت کمک کیند.

حداقل روزی چهار بار به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روی پستان کمپرس آب گرم یا پارچه های خنک یا برگ کلم بگذارید تا التهاب آن التیام پیدا کند.

اگر مادر تب دارد، روزی چهار بار اریترومایسین ۲۵۰ میلی گرمی به او بدهید.

اچ آی وی (ایدز) و شیردهی

مادران باردار آلوده به اچ آی وی می توانند برای حفظ سلامتی خود و جلوگیری از انتقال بیماری به فرزندانشان دارو مصرف کنند. برای مراقبت از مادران و فرزندان، تمامی زنان باردار باید آزمایش اچ آی وی بدهند. اگر زنی ایدز دارد، باید داروهای لازم در دوران بارداری و تمامی دوران شیردهی در دسترس او قرار بگیرد تا از ابتلای فرزندش به ایدز جلوگیری شود. برای سلامتی خود مادر نیز استفاده از دارو باید پس از دوران بارداری ادامه یابد. نگاه کنید به اچ آی وی و ایدز(در حال تکمیل).

آیا شیردهی در زمان آلودگی به اچ آی وی خطرناک است؟

استفاده مادر و فرزند از داروهای اچ آی وی، باعث جلوگیری از انتقال بیماری به نوزاد در دوران شیر دهی می شود. نوزاد باید به مدت حداقل شش هفته، هر روز دارو استفاده کند. اگر مادر از داروهای اچ آی وی استفاده نمی کند، به کودک تا یک هفته پس از پایان دوره شیر دهی دارو بدهید. نیز با تغذیه کودک فقط با شیر مادر برای شش ماه اول ( یا تا زمانی که اولین دندان های او پدیدار شود) می توان به سلامتی نوزاد کمک کرد. تغذیه کودک با غذاهای مکمل یا سایر نوشیدنی ها قبل از شش ماهگی برای سلامتی نوزاد خطرناک است و امکان ابتلا به اچ آی وی را بالا می برود.

مصرف داروهای اچ آی وی توسط مادر و کودک به سلامت هر دو آن ها کمک می کند.

اگر هیچ دارویی برای اچ آی وی در دسترس نباشد، خطر انتقال ویروس به نوزاد توسط شیر مادر وجود دارد. ولی خطر بزرگتر برای نوزاد بیمار شدن او بخاطر مصرف شیر خشک است. بیشتر مادران مبتلا به اچ آی وی به آب بهداشتی، سوخت، یا امکانات مالی لازم برای تهیه، آماده سازی و خوراندن شیر خشک به نوزاد، دسترسی ندارند. احتمال ابتلا به سؤتغذیه، اسهال و در نتیجه مرگ این نوزادان بیشتر است. این بدان معناست که حتی در شرایطی که مادر یا کودک داروهای اچ آی وی مصرف نمی کند، سلامت ترین و بهترین غذا برای کودک شیر مادر است.

برای مادران و کودکان در هر مکان و هر زمان، شیر مادر بهترین است.

شیردهی

• بسیار ارزان است. لازم به تهیه شیر خشک، شیشه شیر یا هر چیز دیگری ندارید.
• به توقف خونریزی مادر بعد از زایمان کمک می کند.
• از باردار شدن مادر در چند ماه اول پس از زایمان جلوگیری می کند.
• از مادران در برابر ابتلا به انواع سرطان و سستی و پوکی استخوان در سالهای بعدی زندگی محافظت می کند.
• همیشه تازه، گرم، و آمادۀ مصرف است.
• تمامی مواد مغذی مورد نیاز نوزاد را تأمین می کند.
• از کودکان در برابر ابتلا به اسهال، ذات الریه، و دیگر بیماری ها محافظت می کند.
• توانایی کودک برای مقاومت در برابر انواع دیابت، حساسیت، و سرطان را در سال های آتی زندگی بالا می برد.
• نوزاد را در کنار مادر گرم و ایمن نگه می دارد.
• باعث نزدیکی بیشتر مادر و نوزاد می شود.